Maxwell Maltz, 1950'li yillarda bir plastik cerrah iken hastalarinin bir davranis kalibina sahip olduklarini farkeder. Maltz bir operasyon gerceklestirdiginde - ornegin bir burun ameliyati - hastanin yeni gorunusune alismasinin 21 gun surdugunu tespit eder. Benzer sekilde, bir hastanin bir organi alindiginda, hasta yeni durumuna alisana kadar 21 gun suresince 'hayalet bacak' sendromu yasamaktadir. (2) Tum bu gozlemleri Dr. Maltz'in kendisinin degisikliklere uyum saglama ve yeni davranis kazanma surecini incelemeye sevk eder; kendisinin de bir aliskanlik kazanmasi icin 21 gune ihtiyac duydugunu belirler.
Yasamin olmazsa olmazidir iletisim. Gunumuzun en onemli kavramlarindan birisidir. Cunku cagimiz iletisim cagidir. Kisilerarasi iliskiler yuz yuze iletisimle sinirli degildir. Gelisen ve degisen iletisim teknolojileri insanlarin her an diger bireylerle iletisim halinde olmasini saglamaktadir. Ayni zamanda iletisim sadece konusmak degildir. Pek zarari dokunmaz. Ancak diger taraf tekin degildir, bu saatte hic kimse oraya gitmez, ben bile. Sac sakal birbirine karismis tipik bir deliydi. Ama bugune kadar benimle dilenmek disinda bir iletisim kurmamisti. Ancak simdi baskaydi, beni gordugu andan itibaren gozlerini mezarliktan cekmis, benim uzerime odaklamisti.
Bu deneyimlerini kaleme alan Dr. Maltz, suregelen davranislarin degistirilmesi ve yerlerine yenilerinin kazanilmasi icin en az 21 gune ihtiyac oldugunu vurgular. (2) 1960 yilinda davranislarin nasil degistirelebilecegi uzerine kaleme algi ' isimli kitabi 30 milyondan fazla sayida satilmistir. Maltz'in gorusleri Zig Ziglar, Brian Tracy ve Tony Robbins gibi kisisel gelisim kitaplarinin cok satan yazarlarini etkilemistir. Maltz'in goruslerinden faydalanan kisi sayisi arttikca, onun aliskanliklarin degistirilmesi icin en az 21 gune ihtiyac olduguna dair tespiti farklilasarak 'aliskanliklarin degistirilmesi 21 gun surer' sekline burunmustur. (2) Bir aliskanligin degisitirilmesinin 21 gun surecegine dair efsane bu sekilde ortaya cikmistir.
(Bu sure, 21, 30 veya baska herhangi bir rakam da olabilir.) Bu konuda belirli bir zaman araliginin belirtilerek istatistiksel bilgi olarak paylasilmasi oldukca yaygindir. Eger bir yargi yeterli sayida tekrar edilirse, hemen herkes o yarginin gecerli olduguna inanmaya baslar.
(2) '21 Gun' efsanesinin neden bu kadar hizli yayildigini anlamak aslinda oldukca kolaydir. 21 gun, ilham vermek icin makul bir suredir, ayni zamanda inandiricilik acisindan da yeterince uzundur. Bir kisinin hayatini degistirmesi icin sadece uc haftaya ihtiyacinin olmasi dusuncesi kulaga hos gelmektedir. (2) Buradaki sorun, Dr.
Maltz'in kendi gozlemlerini aktarmis olmasidir, hic bir zaman bir kural ortaya koydugunu iddia etmemistir. Daha da otesi, bu surenin yeni bir degisiklige adapte olabilmek icin ihtiyac duyulacak minimum zaman araligi oldgunu vurgulamistir. (2) Peki, yeni bir aliskanligin edinilmesi aslinda kac gun surmektedir. Bu konuda yapilmis bilimsel herhangi bir arastirma var midir? (2) Yeni Bir Aliskanlik Edinmek Aslinda Kac Gun Surer?
Phillippa Lally, University College London'da saglik psikolojisi alaninda arastirmalar yurutmektedir. European Journal of Social Psychology dergisinde yayinlanan bir (1), Lally ve arkadaslari bir aliskanlik edinmenin ne kadar sure aldigini belirlemek istemislerdir. (2) Arastirma 96 kisinin 12 haftalik surec boyunca aliskanliklarini incelemistir.
Her bir kisi 12 hafta suresince edinmek istedigi bir aliskanligi secmis ve her gun bu aliskanligi yerine getirip getirmediklerini veya getirdilerse bu davranislarini ne derecede otomatik olarak yerine getirdiklerini raporlamislardir. (2) Bazi kisiler 'ogle yemegi sirasinda bir sise su icmek' gibi daha basit aliskanliklari hedeflerken, bazi kisiler de 'aksam yemeginden once 15 dakika kosmak' gibi daha zorlayici gorevleri secmislerdir.
12 haftanin sonunda, arastirmacilar her bir kisi icin yeni bir davranisa gelistirmeye baslayip o davranisi ne kadar sure sonund otomatize etmeye basardiklarinin analizini yapmislardir. (2) Ortalama olarak, bir davranisin otomatik hale gelmesi 2 aydan daha fazla surmustur - tam olarak 66 gun. Bir aliskanlik edinmenin suresi ayni zamanda kisiye, kosullara ve yerine getirilmesi gereken davranislara gore de degisiklik gostermektedir. Lally'nin arastirmasina gore, yeni bir aliskanlik edinmek 18 gun ile 254 gun arasi bir sure gerekmektedir. (2) Diger bir deyisle, yeni bir davranis kazanmanin alacagi sure, beklentileri dogru ayarlamak acisindan, iki ay ile 8 ay arasinda degismektedir - kesinlikle 21 gun degildir. (2) Daha da ilginci, arastirmacilar 'davranisi yerine getirmekle ilgili bir firsati kacirmanin aliskanlik kazanma surecini bariz bir sekilde etkilemedigi'ni de tespit etmislerdir. Baska bir deyisle, ara sira basarisiz olmanin aliskanligi kazanmak uzerinde etkisi yoktur.
Aliskanlik edinmek ya hep ya hic denilebilecek bir surec degildir.
. “Hem fikir olmadigimizi anliyorum, fakat ne dusundugunu bildigimden eminim.”. “Bunu soyleyerek ne demek istedigini anlamiyorum”.
“I get a little uncertain when you put it that way.”. “Acaba yanlis bir sey mi soyledim?”. “Demek istiyorsun ki?”.
“Do you think that we should rather.?”. “Seinle sunun hakkinda konusmak istiyorum. Yanlis alamis olabilir miyim?”. “Eger biraz daha konusacak olursak, belki sunun da konusabiliriz.” (Carson and Birkeland 2002:98) Mentorluk konusmlarini ozetlemek Mentorluk konusmalarinin ozetlenmesi tartisilan temel noktalarda hemfikir olunmasi acisindan genellikle tavsiye edilir.
Ozet genis kapsamli olmamalidir. Ayrica, heryeni gorusmede bir onceki gorusmenin ozetinin yapilmasi faydalidir. The summary can give both parties some time to reflect on the status of the situation and the way ahead (Carson and Birkeland 2009: 83-84). Ozet yazili olabilir.
Carson and Birkeland (2009: 127) refer to what they call an “experience memo” (deneyim notlari), which focuses on the mentee's experience of an incident. Danisan yazma yolu ile daha once farki etmedigi duygu ve dusuncelerinin farkina varabilir. Eger bir mentr danisanindan “experience memo” yazmasini isterse, bu not bir sonraki mentorluk gorusmesinde temel olarak kullanilabilir.
“experience memo” ayrica belirli bir durumda diyalog kurmak icin de temel olarak kullanilabilir. Bazen iki farkli insanin ayni durumu nasil farkli tanimladigini merak ederiz. Burada erken cocukluk donemi egirtiminde okul deneyimleri sirasinda ogretmen adaylari tarafindan yazilmis iki farkli “experience memos” ya yer verecegiz (Carson and Birkeland 2009: 100).